Glazen Verhalen
'Dalle de verre' volgens Mault
foto's en teksten © 2015 Atelier GlassJohs
RC St Patricks Church, Medicine Hat, Alberta
Het atelier van de gebr. Mault is opgericht door hun vader Emmanuël Mault. Het bedrijf is gevestigd in Rennes, Bretagne, Frankrijk. Zij hebben de techniek ontwikkeld om dalle de verre toe te passen in combinatie met loodstrips. Naast het verbluffende effect van het zonlicht door deze ramen, kwamen de gebroeders zo tegemoet aan de wens van (RK) kerkbesturen om dichter aan te sluiten op de bestaande figuraties in kerkramen. In de eerste helft van de 20e eeuw verschenen veel kerken in neo-gotische stijl, zoals St. Patricks Church (1906) uit het artikel hiernaast. Architectonische vormgeving was geïnspireerd door het model van oude Europese kerken. Als vanzelf gold hetzelfde voor de taferelen en technieken van de ramen.
In deze periode emigreerden veel Fransen naar Canada. Hun kerken werden van glasramen voorzien vanuit Europa. Atelier Mault heeft in Frankrijk, Canada en de USA in de loop van de tijd honderden kerken voorzien van glaskunst, waarvan vele met hun exclusieve variant van de dalle de verre techniek: brokken glas ondanks de dikte gevat in loodstrips.
Mijn reis naar Canada bracht me in Medicine Hat, Alberta. Een wandeling door de stad voerde me naar de neogotische St.Patricks-church. Deze kerk is voorzien van ramen die ontworpen zijn door de gebr. André en Paul Mault die hun atelier hebben in Frankrijk (Rennes). Van buiten tonen deze ramen op het eerste gezicht klassieke glas in lood taferelen. Niets bijzonders, maar altijd de moeite waard om van binnenuit te bekijken. De verrassing kwam toen pas. Het glas tussen de loodlijnen blijkt 2 cm. naar binnen uit te steken: brokken dalle de verre, maar wel gevat in loodstrips.
Dalle de verre in loodstrips? Dat kan helemaal niet, deze techniek is ontwikkeld juist om de loodstrips te vermijden! Studio Mault dacht daar anders over. Zij hebben een ‘hybride’ techniek ontwikkeld waarbij de brokken glas zodanig gebeiteld worden dat zij weer in loodstrips gevat kunnen worden. Door de grote dikte weegt zo’n paneel driemaal zoveel als gewoon glas in lood. Alle loodstrips zijn noodzakelijkerwijs versterkt met staal. De druk van het eigen gewicht wordt zodoende zorgvuldig afgevoerd naar de kozijnen zodat het zachte lood niet vervormt of uitrekt. Aan de buitenzijde is uiteraard beschermend vensterglas aangebracht.
Het effect is verbluffend. Als de zon erdoor speelt gloeien de brokken glas in volle omvang, waardoor een geweldig 3D-effect ontstaat. Kijk wat de stralenkrans om het hoofd van de heilige doet: het omringende glas is vlak, waardoor het contrast nog versterkt wordt. Deze werking blijft bij toepassing van de ‘gewone’ dalle de verre techniek achterwege, omdat daarbij de ruimte tussen de dikke glasdelen geheel gevuld is met beton of giethars (zie ook pag. dalle de verre).
De Mault-techniek is materiaal- en arbeidsintensief daar ieder glasdeel nauwkeurig gebeiteld (niet gesneden!) moet worden, omdat het anders niet in de loodstrip past. Dit in tegenstelling tot de oorspronkelijke dalle de verre toepassing, waarbij de ruimte tussen de onregelmatig gevormde glasbrokken eenvoudig volgegoten wordt met vloeibaar beton of giethars.
Mault bereikt hiermee dat de ontwerpen naadloos aansluiten op de klassieke glas in lood toepassingen in vooral kerken, maar met de toegevoegde waarde die de werking van het licht in driedimensionaal glas heeft.
klik foto's voor vergroting
1 en 2 Combinatietechniek glas in lood, brandschilderwerk en dalle de verre
3 Dalle de verre ornamenten in de ramen
4 t/m 7 Details van de ornamenten
.